برخی از مولفه های پویایی فقه شیعه

📜اجتهاد و پویایی فقه

اعتقاد به پویایی فقه، یعنی اعتقاد به دخالت زمان و مکان در اجتهاد، و اعتقاد به اینکه فقه اسلامی دارای عناصری است که آن را منعطف کرده و با شرایط متغیر اجتماعی سازگار می‌نماید. . قرائت ما از فقه اسلامی باید به نحوی باشد که اسباب انعطاف نظام حقوقی و فقهی در آن تعبیه شده باشد. از جمله شاخصه‌های مهم فقه شیعی که می‌توان به عنوان اسباب انعطاف در فقه نام برد، بازبودن باب اجتهاد است . حکم حکومتی، از دیگر اسباب انعطاف در فقه شیعه است که در ذیل اختیارات ولی امر و حاکم جامعه اسلامی قرار می‌گیرد. حکم حکومتی انشای شارع نیست، بلکه این فقیه است که انشای حکم می‌کند و باعث انعطاف فقه می‌شود. پویایی فقه فقط ادعای خاص ما نیست، بلکه برخی متفکران غربی هم بر آن تأکید دارند؛ به عنوان مثال در کتابی از رنه دیوید که راجع به نظام‌های بزرگ حقوقی جهان است، بر این نکته تأکید شده که نظام حقوقی اسلام، دارای امتیاز برخورداری از اسباب انعطاف است. در میان نظام‌های حقوقی اسلامی هم فقه شیعه ممتاز است، زیرا باب اجتهاد را باز می‌داند. بنابراین اگر تصویر و قرائت ما از اسلام فاقد پویایی فقهی باشد، نمی‌تواند در عرصه اجتماع و سیاست اثر گذار باشد…. فقه فقط جنبه سلبی ندارد. نباید این‌گونه پنداشت که فقه نقش ترمز را ایفا می‌کند. فقه جنبه ایجابی هم دارد. هر جا پای استنباط از منابع دینی در میان باشد، پای فقه و فقاهت هم در میان است. ما در عرصه اجتماع، نظام ارزشی و فضائل جامعه سیاسی خود را به کمک منابع دینی از طریق عنصر فقاهت استنباط می‌کنیم. افق جامعه اسلامی به لحاظ اهداف، بایسته‌های حقوقی و خطوط راهنما در روابط خارجی ، از دل فقه و فقاهت به دست می‌آید.

جهت تفصیل مباحث منابع ذیل معرفی می گردد:

📒کتاب “رویکردهای فقهی (فقه فردی، فقه نظام‌های اجتماعی، فقه حکومتی)” نوشته احمد واعظی

📗کتاب “زبان فقه و حقوق” نوشته احمد واعظی

📘کتاب “ما و علوم انسانی ۲ ” مجموعه نشست های دومین دوره مقدماتی طرح ملی گفتمان نخبگان علوم انسان

📕کتاب«درآمدی بر نسبت فلسفه و حقوق”