ابعاد مختلف علوم اجتماعی در جهان اسلام
“… #فارابی و متفکرین مسلمان، علوم انسانی و اجتماعی را در قبال علوم طبیعی قرار نمی ‏دهند، بلکه در قبال علوم نظری قرار می ‏دهند. از دیدگاه آنها، متافیزیک و موجودات فوق ‏طبیعی، حقایق عینی مستقل از خواست و فهم انسان ‏هاست. قرار گرفتن متافیزیک در متن علوم حقیقی، مانع از زوال رویکرد تبیینی علوم می ‏شود. پوزیتیویست‏ها به دلیل اینکه هویت تبیینی علم را به قضایای تجربی و آزمون ‏پذیر محدود می ‏کردند، پس از آنکه دانستند علم تجربی با استفاده از گزاره ‏های غیرتجربی سازمان پیدا می ‏کند، هویت علم را در پیوند با قضایایی دیدند که از نظر آنها قابل تبیین علمی نبوده و به همین دلیل ارزش شناختی و تبیینی و روشنگرانه علم در معرض تردید و انکار قرار گرفت و جنبه رئالیستی و واقع‏گرایانه علم متزلزل شد؛ اما رویکرد تبیینی در جهان اسلام، به این سرنوشت دچار نمی ‏شود و علم درهرحال و حتی هنگامی‌که به رفتارها و کنش ‏های فردی و اجتماعی انسان ‏ها می ‏پردازد، هویت شناختی خود را حفظ می ‏کند.حضور عقل به‌عنوان یک منبع معرفتی و توانایی عقل برای داوری و شناخت، مسائل مربوط به حکمت علمی و همچنین حضور وحی و نقل مستند به وحی، این ظرفیت را برای علم اسلامی پدید می ‏آورد تا قدرت شناخت قضایای تجویزی، هنجاری، اخلاقی و ارزشی را داشته باشد و بدین ترتیب، علوم اجتماعی با حفظ هویت تبیینی و شناختی خود، علاوه‌ بر آنکه به فهم معانی و کنش‏ها و رفتار آدمیان نائل می ‏شود، قدرت داوری درباره صحت و سقم، خطا و یا صواب برای واقعیات اجتماعی و انسانی را پیدا می ‏کند و با این خصلت، بخشی از علوم اجتماعی که بعد تجویزی و هنجاری دارد، صورتی انتقادی نیز به خود می‌گیرد…”حمید #پارسانیا
جهت تفصیل مباحث منابع ذیل معرفی می‌گردد:

کتاب “علم و فلسفه” نوشته حمید پارسانیا

کتاب “روش شناسی انتقادی حکمت صدرایی” نوشته حمید پارسانیا

کتاب “طبقه بندی علوم از نظر حکمای مسلمان” نوشته عثمان بکار ترجمه جواد قاسمی

کتاب “ما و علوم انسانی ۳” مجموعه نشست های سومین دوره مقدماتی طرح ملی گفتمان نخبگان علوم انسانی