📜 کشف فردیت و آغاز انسان
در قرون وسطی چنین می‌نمود که آدمی در حال رؤیا یا نیمه بیداری به سر می‌برد؛ هر دو جهت آگاهی او- آگاهی معطوف به درون و آگاهی معطوف به بیرون- در زیر پرده ای واحد قرار داشت. تار و پود این پرده از ایمان دینی و شرم و حجب کودکانه و وهم و خیال تشکیل یافته بود و از خلال آن، جهان و تاریخ به رنگ های عجیبی نمایان بود؛ و آدمی خود را تنها به عنوان عضو یک قوم با حزب یا خانواده یا گروهی از این قبیل می‌شناخت. این پرده نخستین بار در ایتالیا از میان برمی‌خیزد و آدمی آغاز می‌کند. به اینکه دولت و جامعه و همه چیزهای این جهان را به طور عینی و چنانکه به راستی هستند مشاهده کند؛ و در عین حال آگاهی معطوف به درون نیز با تمام نیرو سر برمی‌دارد و آدمی فردی روحی و معنوی می‌شود و بدین خصوصیت خود واقف می‌گردد. در گذشته انسان یونانی به همین سان به فرق خود با غیریونانیان (بربرها) و فرد عرب به فرق خود با آسیاییان دیگر که خود را فقط همچون عضوی از قومی می‌شناختند، واقف شده است. در زمان‌های خیلی بیشتر در اینجا و آنجا شکوفایی شخصیت آزاد متکی بر خویشتن را در ایتالیا می‌توان دید. معدود گروهی مانند”گناهکاران گستاخ”، در قرن دهم بدان‌سان که لیودپراند وصف کرده است، و بعضی از معاصران پاپ گرگور هفتم ، و چند تن از مخالفان نخستین شهر باران خاندان مومن اشتاوفن. ولی در پایان قرن سیزدهم ایتالیا یکباره پر از این گونه شخصیت‌هاست؛ و گویی سدی که بر سر راه ظهور فردیت قرار داشت در اینجا به کلی در هم شکسته است و هزاران چهره هرکدام با شکل و قراره خاص خود در برابر ما نمایان می‌شوند. پیدایش اثر بزرگ دانته به سبب غنای فردیتی که به معرض نمایش نهاده، ملی ترین مبشر زمان خود شده است؛ در اینجا موضوع بحث ما فقط خود واقعیت روانشناختی است. این واقعیت به صورت جدی و قاطع گام در مساحت تاریخ می‌نهد: در قرن چهاردهم در ایتالیا از فروتنی دروغین و سالوم و ریا خبری نیست، هیچکس بیم ندارد از اینکه جلب توجه کند و غیر از دیگران باشد یا چنین بنماید که غیر از دیگران است.
یاکوب بورکهارت
جهت تفصیل مباحث منابع ذیل معرفی می‌گردد:
📘کتاب “فرهنگ رنسانس در ایتالیا” نوشته یاکوب بورکهارت ترجمه محمد حسن لطفی
📕کتاب “فلسفه روشنگری” نوشته ارنست کاسیرر ترجمه یدالله موقن
📗 کتاب ” سنت روشنفکری در غرب از لئوناردو تا هگل” نوشته ج. برونوفسکی و ب. مازلیش ترجمه لی‌لا سازگار