📜حکمت مشرقی
“…نمی توان همه اندیشه ابن سینا را به این جنبه عقلی و استدلالی محدود داشت. همه این جنبه پیش درآمد یا شاید شرط لازم برای ساخت دیگری از اندیشه اوست که به موجب آن او به معنای واقعی کلمه حکیم متأله یا فیلسوف مشرقی (اشراقی) به شمار می آید. این جنبه که می توان از آن به «معرفت» تعبیر کرد شرط لازم برای «معنویت» است. این «تعقل» مقدمه برای «تأله» است. ابن سینا کاملا به این هردو ملتزم است. چه، حکیم به عنوان انسانی اهل معنا، در پی آن است که به معرفتی که اکتساب می کند، متخلق و متحقق شود. این هم که در تعریف حکمت گفته اند «صیروره الانسان عالمأ عقلیأ مضاهیه للعالم العینی» یا به تعبیر دیگر «هر آن کس زدانش برد توشهای جهانی است بنشسته در گوشه ای»، از همین جا است.
باری، معرفت صرفا نباید در ذهن عالم چونان ریختن مظروف در ظرف، ریخته شود. جان عالم نباید چنان فسرده، منجمد و متصلب باشد که اندیشه ها صرفا بر روی آن بلغزند و بدان راه پیدا نکنند. چرا که در این صورت فرایند اکتساب معرفت، هیچ تحولی به همراه نخواهد داشت. «پژوهش فلسفی که به صرف پژوهش محدود شده باشد، اتلاف وقت است. در عوض تجربه عرفانی بدون شالوده محکم فلسفی جز اتلاف وقت نیست…. حکمت الهی معادل دقیق theosophia یونانی است. حکیم متأله همان theosophos، یعنی کسی است که به اوج معنویت باطنی نایل شده است.» به همین دلیل هانری کربن، تاریخ فلسفه اسلامی را به معنای دقیق کلمه تاریخ معنویت می داند. و مراد او از معنویت نیز همان حکمت یا به تعبیر دیگر دانشی است که میان تعقل و تأله جمع کرده است. همانطور که شهاب الدین سهروردی حکمت اشراقی خویش را به عنوان واکنشی هم در برابر استدلالیون محض (فلاسفه مشاء) و هم در برابر ذوقیون محض (متصوفه)، طراحی می کند، ابن سینا نیز با همین انگیزه به طراحی حکمت مشرقی، مبادرت می جوید…”
انشاء الله رحمتی
جهت تفصیل مباحث منابع ذیل معرفی می‌گردد:
📘کتاب “ابن سینا و تمثیل عرفانی” نوشته هانری کربن ترجمه انشاءالله رحمتی
📙کتاب “اسلام ایرانی- جلد۲” نوشته هانری کربن ترجمه انشاءالله رحمتی
📗کتاب “قلب فلسفه اسلامی” نوشته ویلیام چیتیک ترجمه شهاب الدین عباسی
📕کتاب “حکمت اشراق-جلد۱” نوشته سیدیدالله یزدان پناه