📜الهیات مسیحی و مدرنیته
“…نومینالیسم دیدگاه ناظر بر جهان مسیحی منسجمی را که فلسفه مدرسی (اغلب در مواجهه با واقعیت های سیاسی و دینی نامنسجم) پرورانده بود، متزلزل کرد و انقلابی در مسیحیت به راه انداخت؛ اما نومینالیسم صرفا اندیشه ای مخرب نبود. نومینالیسم علاوه بر ارائه دیدگاهی جدید درباره خداوند، دیدگاهی تازه نیز درباره چیستی انسان عرضه کرد که در آن بر اهمیت اراده انسان تأکید بسیار بیشتری شده بود. در اندیشه مدرسی، اراده هم خدا و هم انسان یا به هیچ چیز تعلق نمی گرفت یا همه چیز را در بر می گرفت. آکویناس به نحو مؤثری در طرفداری از این موضع استدلال کرد که اراده انسان به هیچ چیز تعلق نمی گیرد. اسکوتوس و سپس اُکام، به نفع آزادی تمام عیار اراده الهی سخن گفتند؛ اما آنان حین تأکید بر مرکزیت اراده الهی، اهمیت جدیدی به اراده انسان بخشیدند و توجیه تازه ای در باب آن عرضه کردند. انسانها بر صورت خداوند خلق شده بودند و مثل او اساسا موجوداتی مختار بودند، نه عقلانی. همواره تصور بر این بود که این قسم توانایی انتخاب آزادانه در امور دنیوی نقش دارد؛ اما مسیحیت ارتدکس منکر شده بود که انسانها اختیاری در پذیرش یا رد لطف طهارت بخش خداوند دارند. با این همه، اگر همان طورکه بسیاری از نومینالیست ها می گویند، انسان ها واقعا آزاد باشند، دست کم می توان در ساحت نظر اظهار کرد که آنان می توانند به نحوی عمل کنند که احتمال رستگاری خود را افزایش دهند. اُکام و بسیاری از پیروانش به کرات گفته بودند که خداوند به هیچ وجه نحوی به انسان پاسخگو نیست و بنابراین هیچ عمل انسانی، ولو آزادانه، خداوند را تحت تأثیر قرار نخواهد بود اما باز هم نومینالیست ها از حملات مستمر زیر لوای پلاگیوسیسم در امان نبودند. این حملات تا حدی به تفسیر نومینالیست ها از انسان به عنوان موجودی مختار مربوط بود؛ اما قطعا ناشی از این واقعیت نیز بود که برخی از نومینالیست ها، مواجهه با این خدای ترسناک و بی رحم را دشوار یافته بودند…”مایکل آلن گیلسپی
جهت تفصیل مباحث منابع ذیل معرفی می گردد:
“…نومینالیسم دیدگاه ناظر بر جهان مسیحی منسجمی را که فلسفه مدرسی (اغلب در مواجهه با واقعیت های سیاسی و دینی نامنسجم) پرورانده بود، متزلزل کرد و انقلابی در مسیحیت به راه انداخت؛ اما نومینالیسم صرفا اندیشه ای مخرب نبود. نومینالیسم علاوه بر ارائه دیدگاهی جدید درباره خداوند، دیدگاهی تازه نیز درباره چیستی انسان عرضه کرد که در آن بر اهمیت اراده انسان تأکید بسیار بیشتری شده بود. در اندیشه مدرسی، اراده هم خدا و هم انسان یا به هیچ چیز تعلق نمی گرفت یا همه چیز را در بر می گرفت. آکویناس به نحو مؤثری در طرفداری از این موضع استدلال کرد که اراده انسان به هیچ چیز تعلق نمی گیرد. اسکوتوس و سپس اُکام، به نفع آزادی تمام عیار اراده الهی سخن گفتند؛ اما آنان حین تأکید بر مرکزیت اراده الهی، اهمیت جدیدی به اراده انسان بخشیدند و توجیه تازه ای در باب آن عرضه کردند. انسانها بر صورت خداوند خلق شده بودند و مثل او اساسا موجوداتی مختار بودند، نه عقلانی. همواره تصور بر این بود که این قسم توانایی انتخاب آزادانه در امور دنیوی نقش دارد؛ اما مسیحیت ارتدکس منکر شده بود که انسانها اختیاری در پذیرش یا رد لطف طهارت بخش خداوند دارند. با این همه، اگر همان طورکه بسیاری از نومینالیست ها می گویند، انسان ها واقعا آزاد باشند، دست کم می توان در ساحت نظر اظهار کرد که آنان می توانند به نحوی عمل کنند که احتمال رستگاری خود را افزایش دهند. اُکام و بسیاری از پیروانش به کرات گفته بودند که خداوند به هیچ وجه نحوی به انسان پاسخگو نیست و بنابراین هیچ عمل انسانی، ولو آزادانه، خداوند را تحت تأثیر قرار نخواهد بود اما باز هم نومینالیست ها از حملات مستمر زیر لوای پلاگیوسیسم در امان نبودند. این حملات تا حدی به تفسیر نومینالیست ها از انسان به عنوان موجودی مختار مربوط بود؛ اما قطعا ناشی از این واقعیت نیز بود که برخی از نومینالیست ها، مواجهه با این خدای ترسناک و بی رحم را دشوار یافته بودند…”مایکل آلن گیلسپی
جهت تفصیل مباحث منابع ذیل معرفی می گردد:
📗 کتاب “ریشه های الهیاتی مدرنیته” نوشته مایکل آلن گیلسپی ترجمه زانیار ابراهیمی
📙کتاب”الهیات و نظریۀ اجتماعی” نوشته جان میلبنک ترجمه شهناز مسمی پرست و شهرزاد قانونی
📘کتاب “نقد تفکر فلسفی غرب” نوشته اتین ژیلسون ترجمه احمد احمدی